سنّت نبوی: « لَّقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَ‌سُولِ اللَّـهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ- 21سوره احزاب»- در ایام جاهلیت مردم به هنگام برخورد با مصیبت (مرگ و کشته شدن عزیزانشان) به نوحه خوانی و سر و سینه زنی می پرداختند و خاک و گل بر سر می ریختند و صورت خود را می خراشیدندو ... امّا اسلام این رویّه را ناپسند و زشت دانسته و در عوض دستور داده است مسلمانان صبر و خویشتنداری پیشه کنند چنان که در آیه ی 155 و 156 سوره ی بقره می خوانیم: « وَلَنَبْلُوَنَّکُم بِشَیْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنفُسِ وَالثَّمَرَ‌اتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِ‌ینَ ?البقرة: 155? » یعنی: « و شما (مؤمنان) را به چیزی از قبیل ترس و گرسنگی و از دست دادن مال و جان و دسترنج می آزماییم و به صابران مژده بده آنهایی که اگر مصیبتی به ایشان برخورد کرد می گویند ما از خداییم و به سوی خدا باز می گردیم
.»
پیامبر اکرم و امامان نیز مسلمانان را هنگام برخورد با مصیبت به صبر و خویشتن داری دعوت کرده و از جزع و فزع و سر و سینه زنی و نوحه خوانی و ... باز داشته اند در اینجا به ذکر چند نمونه از سخنان پیامبر و ائمّه می پردازیم
:
1
ـ ابن بابویه به سند معتبر از امام محمد باقر روایت کرده است که رسول اکرم قبل از اینکه دار فانی را وداع گوید به حضرت فاطمه گفت: « ای فاطمه چون بیمرم روی خود را برای من مخراش و گیسوی خود را پریشان مکن، و واویلا مگو و بر من نوحه مکن و نوحه گران را مطلب» (جلاءالعیون مجلسی جلد 1 ص 92 چاپ تهران)
2
ـ امام جعفر صادق از پیامبر گرامی نقل کرده است که: « در وقت مصیبت دست بر زانو کوبیدن اجر و ثواب مسلمان را حبط و ضایع میکند» (فروع کافی ج 1 ص 224)
3
ـ از امام جعفر صادق روایت شده است: « صبر و مصیبت هر دو به سوی مؤمن سبقت میبرند مصیبت در حالی به وی می رسد که او شکیبا است و همانا جزع و مصیبت به سوی کافر سبقت می برند پس مصیبت در حالی به وی می¬رسد که وی بسیار جزع کننده است» (فروع کافی ج 1 ص 223)
4
ـ امام جعفر صادق در پاسخ به این پرسش که جزَع چیست؟ می فرماید: « شدیدترین نوع جَزَع با شور و فغان و با صدای بلند واویلا کردن و سینه و صورت خود را زدن و موهای پیشانی را کندن است و هر کسیکه مجلس ماتم را برگزار نماید پس به تحقیق او صبر را ترک کرده و خلاف روش آن رفتار نموده است.» (فروع کافی ج 1 ص 222)
راستی کدام مصیبت از هر مصیبتی بزرگتر است و به هنگام برخورد با مصیبت چه باید کرد؟ بهتر است پاسخ این سؤال را از جعفر صادق بشنویم. آن بزرگوار وفات حضرت محمد را از تمام مصائب بزرگتر دانسته و به هنگام مصیبت بر صبر توصیه و سفارش فرموده است چنانکه
:
5
ـ شیخ طوسی و دیگران به سند معتبر از حضرت جعفر صادق روایت کرده اند که آن حضرت فرمود: « چون مصیبتی به تو رسید بیاد آور مصیبت رسول خدا را که به مردم چنین مصیبتی نرسیده و هرگز نخواهد رسید.» (جلاءالعیون مجلسی ج1 ص 95)
6
ـ علی رضی الله عنه هنگام غسل پیامبر در نهایت غم و اندوه فرمود: « اگر امر به شکیبایی و نهی از ناله و فریاد و فغان نفرموده بودی هر آینه (در فراق تو) سرچشمه های اشک چشم را (با گریه) خشک می کردیم» (نهج البلاغه ترجمه فیض الاسلام ص732 کلام 226)
7
ـ حسین قبل از آغاز نبرد به خواهرش حضرت زینب اینچنین وصیّت نمود: «ای خواهرم ترا به حقّ خود سوگند می دهم که بر مصیبت و مفارقت من صبر کن و هرگاه که من کشته شدم هرگز رویت را برای من مخراش و موهای خود را مکن و گریبانت را پاره نکن زیرا تو دختر فاطمه هستی همانطور که او به هنگام مصیبت جدم پیامبر اکرم صبر نمود تو نیز در وقت مصیبت صبر را پیشه کن» (تاریخ یعقوبی ص 29 ـ جلاءالعیون مجلسی ج 1 ص 282)
